REUMATYZM - jakie są jego objawy?

Reumatyzm, choć wydaje się to mało prawdopodobne, może pojawić się nawet u małych dzieci. Skąd się bierze choroba i kogo dotyka najczęściej tłumaczy lek. med. Elżbieta Majewska z Centrum Medycznego Enel-Med..

Co to jest reumatyzm?
Reumatyzm to pojęcie potoczne. W reumatologii mówimy o chorobach reumatycznych. Są to nieurazowe schorzenia narządu ruchu, obejmujące ponad 200 jednostek  chorobowych. Możemy je podzielić na choroby niezapalne, czyli choroby zwyrodnieniowe stawów i reumatyzm tkanek miękkich, inaczej zespoły bólowo - przeciążeniowe oraz choroby zapalne stawów, czyli choroby układowe tkanki łącznej .

Kiedy i w jakim wieku pojawia się choroba?
Choroby niezapalne stawów pojawiają się głównie u ludzi w średnim i starszym wieku - to choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych, biodrowych , stawów rąk.

 Natomiast reumatyzm tkanek miękkich, inaczej zespoły bólowo – przeciążeniowe, mogą występować  u ludzi w każdym  wieku  po przeciążeniu stawu. Są to stany zapalne ścięgien, pochewek ścięgnistych i ich przyczepów do kości. Wśród tych zespołów bardzo częste są takie schorzenia jak łokieć tenisisty, łokieć golfisty, zespół bólowy barku, zespół cieśni nadgarstka.

Choroby zapalne stawów, zwane inaczej chorobami układowymi tkanki łącznej, to grupa chorób, która również może wystąpić w każdym okresie życia, począwszy od wieku dziecięcego, np. młodzieńcze zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, poprzez populację ludzi młodych i w średnim wieku - wśród nich reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów,  łuszczycowe zapalenie stawów.

           Jakie są objawy chorób  reumatycznych?
Choroba zwyrodnieniowa stawów zaczyna się od ogniskowego zwyrodnienia lub zużycia chrząstki stawowej , którą wyłożone są powierzchnie kości, tworzące staw. Równolegle pojawiają się zmiany w tkance podchrzęstnej kości, a następnie wyrośla kostne (zwane osteofitami) na brzegach stawu. Dołączający się odczyn zapalny dodatkowo pobudza proces zwyrodnieniowy stawu.  Towarzyszy temu ból stawu, wynikający z drażnienia tkanek miękkich, otaczających staw (torebki stawowej,  kaletek maziowych, ścięgien). W badaniach dodatkowych wskaźniki zapalne takie  jak OB, CRP, leukocytoza są zwykle w granicach normy lub  nieznacznie podwyższone.

Natomiast choroby zapalne stawów różnią się tym, że zapalenie stawu zaczyna się od błony maziowej (tkanki wyścielającej jamę stawą od środka). Proces zapalny ma tu charakter przewlekły, postępujący i może prowadzić w krótkim czasie do ograniczenia ruchomości stawu, a co za tym idzie do niepełnosprawności. Chorobom tym towarzyszą zmiany pozastawowe tj. zaniki mięśni, zapalenie naczyń, zapalenie nerek, śródmiąższowe zapalenie płuc, zapalenie osierdzia, anemia, zmiany oczne, zmiany skórne. W badaniach laboratoryjnych natomiast wysokie OB, CRP, wysoka leukocytoza,  anemia. Pacjenci oprócz dolegliwości stawowych często mają stany podgorączkowe lub gorączkę, niekiedy zmiany skórne.

           Czy można uchronić się od chorób reumatycznych?
Choroby zapalne tkanki łącznej są chorobami autoimmunologicznymi, więc nie istnieje ich profilaktyka. W 25 proc. przypadków są uwarunkowane genetycznie i występują rodzinnie. Podobnie  jest w chorobach  zwyrodnieniowych stawów, gdzie istnieją  predyspozycje  genetyczne do tej  choroby.

                Czy choroby reumatyczne są uleczalne?
Choroby zwyrodnieniową stawów leczymy lekami przeciwbólowymi, niesterydowymi lekami przeciwzapalnymi zapalnymi (NLPZ), lekami wspomagającymi funkcję chrząstki stawowej jak np. preparaty glukozaminy, chondroityny, preparaty sojowe. Podajemy też leki dostawowo, glikokortykosteroidy, kwas hialuronowy. Leczeniem wspomagający jest fizyko- i kinezyterapia, balneoterapia, leczenie sanatoryjne. W zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej stosujemy leczenie chirurgiczne- endoprotezo plastykę stawów.

Nieco inaczej wygląda leczenie chorób układowych tkanki łącznej. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie choroby i intensywne leczenie farmakologiczne, aby zapobiec unieruchomieniu stawów,  a co za tym idzie uchronić pacjenta przed  niepełnosprawnością. Stosujemy w tych chorobach tak zwane leki modyfikujące przebieg choroby, czyli leki immunosupresyjne i glikokortykosteroidy. Zwykle leczenie ma charakter przewlekły i trwa do końca życia.

           Kiedy koniecznie trzeba zgłosić się do specjalisty reumatologa?
Pacjent z bólami stawów powinien trafić  do reumatologa,  jeżeli zapalenie stawów, to znaczy ból, obrzęk  stawów  trwa  powyżej 6 tygodni, gdy tym dolegliwościom  towarzyszą  objawy dodatkowe, takie jak  gorączka, zmiany skórne, podwyższone wskaźniki zapalne - OB, CRP oraz jeśli w rodzinie  u  takiego pacjenta  są choroby zapalne stawów, łuszczyca  skóry.

Oprac . Jerzy Poleszczuk